Kinh nghiệm du học Canada: Những khó khăn nên lường trước
Du học Canada đang ngày càng phổ biến với nhiều bạn trẻ Việt Nam nhờ chi phí sinh hoạt phù hợp, chương trình học tập chất lượng và môi trường thuận lợi. Nhưng tất nhiên, du học Canada cũng ẩn chứa những khó khăn không nhỏ. Cuộc chuyện trò giữa Hotcourses Vietnam bạn Huy Hoàng, du học sinh tại Fanshawe College hi vọng sẽ mang đến bạn một số gạch đầu dòng hữu ích trong việc học tập, thực tập hưởng lương và quan trọng là cách sống hòa hợp với người dân bản xứ.
Xin chào Huy Hoàng, bạn có gặp rào cản văn hóa lúc mới sang Canada?
Khó khăn đầu tiên là về ngôn ngữ. Người bản địa ngoài đời nói khó nghe bởi họ nói nhanh, hay luyến chữ và dùng các tiếng lóng. Để vượt qua rào cản này, mình đã mạnh dạn tiếp xúc với người bản xứ nhiều hơn và chủ động nói nhiều mặc dù ban đầu có nhiều lỗi sai. Mình hiểu được rằng ở đây họ không đánh giá nhiều về cách nói của mình, do vậy, điều quan trọng là việc bạn có tận dụng được môi trường để khắc phục khuyết điểm hay không. Trong những lần giao tiếp, mình sẽ hỏi lại hoặc tìm người giải thích khi chưa hiểu hết ý. Những cuộc giao tiếp thế này không những cho phép mình cải thiện kĩ năng ngoại ngữ mà còn giúp mình hiểu hơn về văn hóa, con người Canada.
Khó khăn thứ hai là về văn hóa, đặc biệt là sự tôn trọng riêng tư của người Canada. Họ rất tôn trọng thời gian, không gian cá nhân của nhau, đúng giờ trong mọi việc, bởi vậy, mình làm gì cũng phải đặt lịch hẹn trước đó và luôn cần tự lập thay vì nhờ người khác và sử dụng thời gian của họ quá nhiều. Người Canada cũng không thích có nhiều sự bàn tán về cuộc sống của họ, không thảo luận nhiều về tiền lương, tuổi tác, tôn giáo hay chính trị. Họ không trở nên thân thiết quá nhanh chóng. Thay vào đó, họ luôn lịch sử, sử dụng nhiều “Please”, “Thank you”, “You are welcome”, xin phép và hỏi trước khi làm bất kì điều gì để thể hiện sự tôn trọng với người khác. Ngoài ra, mình cũng tìm hiểu thêm về văn hóa, ngày lễ đặc biệt ở đất nước họ để nhận biết xem các hành động của mình có đúng theo chuẩn mực ở đây hay không.
Điều gì khiến bạn ấn tượng với môi trường đại học Canada?
Môi trường học tập tại các trường đại học ở Canada đòi hỏi sinh viên có tính chủ động cao, đọc và nghiên cứu nhiều. Trong quá trình tự nghiên cứu, mình được yêu cầu phải chứng minh thông tin bằng những nguồn đáng tin cậy và rõ ràng, đặc biệt là các giáo sư sẽ không đánh giá cao nếu lấy nguồn từ wiki hay quá ít nguồn. Mình cần đưa ra ít nhất 5 nguồn và những nguồn đó phải từ các giáo sư, tổ chức có uy tín. Không chỉ vậy, việc sao chép và đạo văn ở đây bị phạt rất nặng bởi họ coi trọng bản quyền và tính sáng tạo. Các bài tập đều được đưa lên phần mềm để kiểm tra độ sao chép và phần mềm sẽ tự chỉ ra bạn sao chép những thông tin đó từ đâu. Một lần sao chép sẽ bị phạt 0 điểm và tới lần sau, bạn sẽ bị F và phải học lại môn đó.
Mình cũng phải làm việc nhóm rất nhiều và ngay từ ngày đầu tiên của học kì đầu sinh viên đã được chia vào những nhóm cố định theo từng môn học. Văn hóa trong công việc tại đây rất nghiêm túc và thẳng thắn nên nếu mình không chủ động tự nghiên cứu hay nâng cao kĩ năng để việc nhóm trở nên hiệu quả hơn, các bạn trong nhóm sẽ loại mình ra khỏi nhóm một cách dễ dàng.
Sinh viên nước ngoài liệu có cơ hội tham gia thực tập hưởng lương trong quá trình du học Canada?
Có chứ, đó chính là CO-OP, một thuật ngữ khá quen thuộc với du học sinh Canada. Chương trình CO-OP tạo điều kiện cho sinh viên thực tập có hưởng lương nhằm tích lũy kinh nghiệm và tăng cường khả năng định cư lâu dài. Tuy vậy, không phải tất cả du học sinh đều tìm được việc và khi bạn không tìm được công việc thực tập hưởng lương đúng theo như trường quy định, bạn sẽ có khả năng cao không tốt nghiệp được và dễ bị loại bỏ ra khỏi chương trình.
Trên thực tế, trường đại học sẽ có nhiệm vụ đăng tải những công việc uy tín đã được chọn lọc cho sinh viên, hướng dẫn quy trình tuyển dụng và chuẩn bị hồ sơ liên quan. Sinh viên sẽ phải tự tham gia phỏng vấn và rèn luyện, trau dồi bản thân sao cho có những năng lực nổi trội cạnh tranh hơn các ứng viên còn lại.
Theo kinh nghiệm của riêng mình, để có công việc thực tập, ứng viên cần phải nổi bật và cách để nổi bật đó là điểm trung bình đủ tiêu chuẩn (từ 3.5-4.2), có kĩ năng tốt, có bằng cấp, chứng chỉ phụ trợ, được nhận các học bổng tốt, hay sở hữu nhiều mối quan hệ (bạn có thể tham gia tình nguyện, lớp học nhóm, sự kiện để mở rộng mối quan hệ của mình). Khi xin việc, tỉ lệ chọi là rất cao bởi một người phải đấu với hàng trăm người khác, bởi vậy, nổi bật trong đám đông là điểm mấu chốt và điều quan trọng là bạn cần luôn cố gắng từng bước trong quá trình du học của mình.
Nhận thức được sự quan trọng của việc thực tập hưởng lương, làm thêm và học tập tại Canada, mình đã chia sẻ chi tiết về kinh nghiệm và từng câu chuyện mình biết hoặc đã trải qua tại kênh Youtube Channel riêng. Bạn có thể tìm hiểu kĩ hơn tại đây.
Công việc làm thêm có rộng mở cho sinh viên nước ngoài?
Những công việc làm thêm thời du học đã giúp mình trang trải phần lớn sinh hoạt phí. Khi làm việc, mình luôn cố gắng để nổi bật bằng cách học làm nhanh, làm đúng và làm chăm hơn người khác. Ví dụ, khi làm phục vụ tại nhà hàng, mình gặp khó khăn trong việc nhớ tên các món đồ ăn bởi nhiều món ăn mình chưa gặp bao giờ, mình đã cố gắng bằng cách viết vào tờ giấy nhỏ để ghi nhớ, đọc đi đọc lại nhiều lần và mình cũng mắc phải nhiều lỗi sai, từ đấy mình nhớ sâu hơn.
Nếu bạn gặp phải lỗi sai khi đi làm tại Canada, bạn sẽ phải đền tiền cho lỗi sai đó và nhận chỉ trích từ cấp trên. Quan trọng là mình thể hiện bản thân luôn có tinh thần cầu tiến, ham học hỏi và chăm chỉ. Nhờ vậy, mình sẽ được hưởng nhiều quyền lợi hơn. Ví dụ như chỗ mình làm đã mở thêm một vị trí mới mà trước đây chưa bao giờ có và vị trí ấy thuộc đúng chuyên ngành của mình bởi họ muốn giữ mình lại. Một trong những tư duy quan trọng mà mình luôn áp dụng đó là không bao giờ nản chí và không bao giờ đổ thừa.
Mình cũng muốn nhấn mạnh sự khác biệt giữa công việc làm thêm trong và ngoài trường học. Trong khi các công việc trong trường thường nhẹ nhàng, an toàn và mọi người cư xử văn minh, các công việc ngoài trường có nhiều áp lực và nhiều kiểu người khác nhau mà mình cần rất phải cẩn trọng. Ganh đua, nói xấu, lừa gạt, hay chứng kiến cảnh đồng nghiệp khóc trước mặt vì quá nhiều áp lực là những điều mình đã trải qua khi làm việc ngoài trường. Bởi vậy, các bạn cần tìm hiểu kĩ thông tin, chuẩn bị và lường trước các khó khăn, áp lực sẽ gặp phải khi đi làm.
Cuối cùng, nhân dịp đầu năm học khi nhiều du học sinh sắp đặt chân sang Canada để bắt đầu cuộc sống mới, Huy Hoàng có thể chia sẻ thêm về kinh nghiệm chọn nhà tại đây?
Những ngày mới sang Canada, mình có suy nghĩ rằng lợi nhất là sống gần trường. Tuy nhiên, từ khi sống ở đây, tư duy của mình thay đổi bởi mình nhận thức được có nhiều điều rủi ro khi sống gần trường. Thứ nhất, có rất nhiều vụ la hét, đốt xe hay tiệc tùng chơi bời xung quanh trường. Thứ hai, do cá nhân mình phải đi làm thêm, mình nhận thấy việc sống gần nơi làm thêm sẽ lợi thế hơn – bởi các công việc của mình kết thúc khá muộn nên khi về ban đêm sẽ an toàn hơn.
Đặc biệt là, mình từng trải qua rất nhiều khó khăn không lường trước trong quá trình thuê nhà – chẳng hạn như chủ nhà nói một đằng làm một nẻo, hoặc hình ảnh chụp ngôi nhà cho thuê không giống ngoài đời thật, thậm chí là chủ nhà lấy được tiền rồi sẽ bỏ luôn hợp đồng. Hay mình cũng biết nhiều trường hợp có nơi lấy tiền của nhóm học sinh và không làm đúng như hợp đồng.
Từ những trải nghiệm như vậy, mình rút ra được bài học về tầm quan trọng của việc nhận thức về luật pháp và sức mạnh thông tin cho mỗi cá nhân. Nếu như bạn biết luật, bạn sẽ dễ dàng đòi lại được quyền lợi cho bản thân. Mình cũng là chủ tịch hội sinh viên Việt Nam tại trường và thường xuyên tổ chức các buổi workshop về luật pháp. Do đó, kết nối với hội sinh viên của trường cũng là một cách giúp bạn thận trọng, tự tin hơn những tháng ngày du học sắp tới!